Een intense luisterervaring

“We laten hier niets aan het toeval over.” Klaus Brummet glimlacht als hij het over de referentieluisterkamer heeft. Deze akoestische ruimte, precies uitgevoerd volgens ideale akoestische parameters, helpt Brummet en zijn collega’s om “hun oren te kalibreren”, zoals het hoofd Sound Development and Infotainment Design bij Audi uitlegt.

Onder dat kalibreren verstaat hij onder optimale omstandigheden in de referentieruimte naar een muziekstuk luisteren, om die compositie meteen erna in de auto te beluisteren. Zo controleren hij en zijn team of ze erin zijn geslaagd om de perfecte luisterervaring te creëren via de geluidsinstallatie in een Audi.

Maar wat is voor Brummet een perfect geluid? “Dat is een moeiteloze luisterervaring in de breedste zin des woords. Geen scherpe hoge tonen, geen bonkende bassen. Maar wel een exacte sound qua timing. Je moet de onderscheidende tonen kunnen horen. Die moeten duidelijk en helder zijn en een bepaalde transparantie hebben. Een compositie met veel instrumenten en stemmen moet geen brij aan geluiden zijn, maar je oren moeten ze kunnen onderscheiden en herkennen. Hoor ik de verschillende stemmen en kan ik de individuele zangers en zangeressen van elkaar onderscheiden?”

Akoestisch ingenieur Alexander Kluge ontwikkelt geluidsinstallaties en hij is gespecialiseerd in luidsprekers en meeslepende muziekervaringen. “Het gaat om de juiste balans. In de auto naar muziek luisteren moet op de eerste plaats leuk zijn, zonder veel effecten. Met onze hoogstaande geluidsinstallaties kun je muziek ook analyseren, omdat je alle details oppikt.”

Het getrainde oor van een analytisch luisteraar merkt het meteen als een delay niet klopt, als de bas niet helder is of als het geluid niet duidelijk is, vinden beide ontwikkelaars. Gewone luisteraars die alleen muziek willen horen, nemen dit misschien niet zo gedetailleerd waar dat ze iets als storend ervaren, maar ook zij vinden een ronde, rijke sound prettiger.

Voor de geluidsspecialisten van Audi is het een uitdaging om een zo goed mogelijk geluid te creëren. “Akoestisch gezien is een auto-interieur namelijk verre van optimaal,” legt Kluge uit. “Te veel gladde oppervlakken, te veel reflecties.”

Gelukkig zijn er ook voordelen, weet Klaus Brummet. “We weten precies waar de luisteraars zitten, voor het beste luistergenot kunnen we exact bepalen waar de luidsprekers moeten komen en we kunnen het geluid precies hierop afstemmen. Daarom durven wij te beweren dat het luistergenot in een Audi beter is dan thuis in de woonkamer. Wij kunnen de akoestiek van het auto-interieur harmoniseren en daarmee bereiken dat de rijke details van een muziekcompositie hoorbaar zijn en tot hun recht komen.”

De geluidsontwikkelaars proberen dit bijvoorbeeld te bewerkstelligen met het optionele Bang & Olufsen Sound System met achttien luidsprekers voor, naast, achter en boven de inzittenden. Het team werkt al aan nieuwe technologieën die de onderdompeling in het geluid in de toekomst nog indrukwekkender maken. Voor een natuurlijke beleving in het gehele interieur is het geluid van vallende regen in een muziekcompositie dan van bovenaf te horen, om maar een voorbeeld te noemen.

Zodra een autoconcept wordt vastgelegd, moeten Brummet en zijn collega’s erop alert zijn dat de akoestische randvoorwaarden gunstig uitpakken. Denk aan de positie van de luidsprekers, de plaatsing daarvan ten opzichte van de voorruit, de hoek waaronder ze gemonteerd worden, ruimte die nodig is voor andere zaken (bijvoorbeeld een head-up display op de potentiële plek van een tweeter) en de beste montageplek voor de subwoofer. Het draait allemaal om de vraag: hoe krijg je het beste geluid dat de gewenste emoties oproept?

Dit concept vormt de basis voor de geluidservaring in het interieur, maar uiteindelijk is vooral de finetuning in het Audi-soundlab doorslaggevend. Het geluid uit de achttien luidsprekers moet overal even goed zijn: op de bestuurdersstoel, passagiersstoel en achterin. Om dit te bereiken is per luidspreker nauwkeurig bepaald met welke vertraging en op welk niveau deze een specifiek signaal verstuurt, zodat het totale geluidsbeeld authentiek en naturel is met een rijke en hoogwaardige akoestiek.

Twee belangrijke Audi-partners zijn bij dit verfijningsproces betrokken: de Deense highend audiospecialist Bang & Olufsen en het Duitse onderzoeksinstituut Fraunhofer Institute for Integrated Circuits IIS. Beide partijen werken diverse weken aan een automodel om het geluid in het interieur te finetunen.

Na het lineariseren van de luidsprekers via het speakermanagementsysteem, verfijnen de specialisten van Bang & Olufsen elke afzonderlijke luidspreker zodanig dat deze, zonder surroundalgoritme en in 2D, hetzelfde geluid produceert als in de referentiekamer.

De geluidstechnici van het Fraunhofer-instituut verfijnen daarna de ruimtelijke effecten van de geluidsinstallatie. Met een gepatenteerd algoritme filteren ze ruimtelijke informatie uit muziektracks, om deze via treble- en surroundspeakers het interieur in te sturen. Dit versterkt het ruimtelijk effect van de muziek. De Fraunhofer-specialisten noemen dit upmixen naar 3D-geluid.

Het doel van al deze inspanningen: een geluidsweergave die je helemaal onderdompelt in de muziek, onder andere door die letterlijk van alle kanten te laten horen. Daardoor ontstaat de indruk dat het auto-interieur hoger en breder lijkt dan het is. De ruimtebeleving wordt als het ware vergroot door de geluidsbeleving.

Klaus Brummet verdwijnt even in een geluidsstudio en komt terug met een gebogen hoofdsteun. Twee geïntegreerde luidsprekers zijn zichtbaar. “Dit is een voorlopig ontwerp”, onthult hij. Om enthousiast te vervolgen: “Als het geluid direct achter je hoofd ontstaat, voel je je lichter, alsof er geen hoofdsteun is en je in een grotere ruimte bent.”

Die speakers zijn ook geschikt voor telefoongesprekken en navigatie-instructies, waarbij bestuurder en voorpassagier alleen hun eigen luidsprekers horen. Dit zou de eerste stap kunnen zijn naar individuele audiozones per stoel en inzittende. En wanneer kan dit moois werkelijkheid worden? Brummet is discreet genoeg om zich te beperken tot: “Een nieuw autoplatform zoals PPE (Premium Platform Electric) is vaak het moment om innovaties te introduceren.”